Persona oluşturmak, tasarımcıların UX eforlarını iyileştirmek ve hedeflenen kullanıcılara ilişkin anlamlı bir anlayış geliştirmek için kullandıkları en yaygın yöntemlerden biridir.
UX tasarımı söz konusu olduğunda, başarılı bir tasarıma ulaşabilmek için hedef kullanıcılar hakkında derin bir anlayış geliştirmek önemli gerekliliklerden birisidir. Böyle bir anlayışı geliştirebilmenin yollarından biri personalar oluşturmaktır.
Persona hedeflediğiniz kullanıcının temsilidir. Kelime olarak birinin maskesi anlamına gelir.
Personalar bir websitesi ile etkileşime girecek olan kullanıcı grubunun kilit üyelerinin temsilleridir. Detaylı araştırmaya dayalı olarak oluşturulmuşlardır ve çeşitli kullanıcı gruplarının hareketlerinin arkasındaki motivasyonu ve bağlamı anlamanıza yardımcı olurlar.
Ayrıca, bir projeyi yol haritasındaki doğru aşamada tutmak ve sürecin sonraki aşamalarında tasarım kararlarını analiz etmek için değerli araçlar olarak hizmet ederler. Projenin hedef kitlesi hakkında ilgili bilgileri toplamak ve belgelemek için bir çerçeve sunarlar.
UX tasarımcıları, ürün yöneticileri ve diğer profesyoneller muhtemelen persona terimini sıklıkla duyuyor. Personalar geçtiğimiz yıllarda popüler bir tasarım ve geliştirme aracı olmuştur, ancak diğer insanların persona kavramına aşina olmama olasılığı daha yüksektir.
Bu makale, personaların ne olduğunu, işletmelerin kullanıcı deneyimlerini geliştirmelerine nasıl yardımcı olabileceklerini ve 10 adımı izleyerek personaları nasıl oluşturabileceklerini açıklanacaktır.
Persona Nedir?
Personaları, hedef kitlenin tipik bir üyesinin nasıl görünebileceğinin ifadesi olarak düşünebilirsiniz. Personalar kimi hedeflediğinizi anlatır. Personalar hedef kitlenizi profillere yerleştiren açıklamalardır, bazen isimleri ve fotoğrafları ile detaylandırılmışlardır. Personalar müşteriler, potansiyel müşteriler, çalışanlar gibi farklı kitleler için oluşturulabilirler.
Persona kelimesi Yunancadan gelmektedir ve maske anlamına gelir. Personalaştırma yöntemi ile çalıştığımızda yeni bir ürünle ilgili taleplerini anlamak için kendimizi kullanıcıların yerine koyarız. Tüketiciyle böyle bir empati geliştirmek, arzularının ne olduğunu ve yeni ürünü nasıl kullanacaklarını anlamanızı sağlar. Personalar ayrıca tüketicinin ürünü ne için ve hangi koşullarda kullanabileceğine dair bir fikir edinmenizi sağlar.
90’ların sonlarında, teknoloji giderek daha erişilebilir hale geldiğinden, kullanıcılarla iletişim kurma ve anlama konusunda bir model oluşturmaya yönelik birçok girişimde bulunuldu. 1999’da Alan Cooper bu amaçla, “The Inmates Are Running the Asylum” adlı kitabında persona kavramını önerdi. Persona kavramını amaç odaklı bir perspektifle ele alan Cooper tipik bir kullanıcının ürünle ne yapmak istediğini sorgulamıştır. Günümüze dek personalara yönelik 3 perspektif daha geliştirilmiştir;
- Hedefe Yönelik Perspektif
- Rol Temelli Perspektif
- İlgi Çekici Perspektif
- Kurgu Temelli Perspektif
UX Tasarımı İçin Persona Oluşturmak
Kullanıcı personaları oluşturmak, hedef kitlenizi daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir, böylece ilgi çekici mesajlar oluşturabilirsiniz. Mesajlarınız, kullanıcılarınızın hedefleri ve motivasyonları ile uyumluysa, hedef kitlenize ulaşabilir ve işletmenizin harekete geçirme çağrılarına insanların yanıt verme şansını artırabilirsiniz.
Persona oluşturmak araştırma gerektirir. Gerekli araştırmayı yürütmenin yaygın birkaç yolu vardır:
🎤 Kullanıcılarla birebir görüşmeler yapın: Halihazırda var olan bir dijital ürün için bu, mevcut kullanıcılarla görüşmek anlamına gelir. Hala fikir aşamasında olan dijital ürünler içinse, ihtiyaç ve tercihlerini anlamak için potansiyel kullanıcılarla görüşmek anlamına gelir. Bu, birebir görüşmeler veya birden fazla katılımcıyla odak grupları aracılığıyla yapılabilir.
📝 Aynı anda birçok kullanıcıdan veri toplamak için anketler yapın: Bu, çok sayıda insandan bilgi toplamak için uygun bir seçenektir, ancak yanıtlar doğrudan görüşmelerden elde edilenler kadar zengin içerikli olmayabilir.
📊 Web analitiğinden yararlanın: Kullanıcı demografisine dayalı davranış kalıplarını bulmak için web analitiği verilerini analiz edin. Dijital ürününüz zaten mevcutsa, onu kimin ve nasıl kullandığına bakmak için Google Analytics’i veya başka bir aracı kullanabilirsiniz.
Araştırma sürecinizi sonuçlandırdıktan sonra, dokümante etmeniz gerekiyor. Empati haritası, bu tarz bilgileri dökümanlaştırmanın harika bir yoludur. Tanımladığınız her kullanıcı grubu hakkında bilgi içermelidir.
UX tasarımının nihai hedefi her zaman hatırlanmaya değer bir kullanıcı deneyimi yaratmak olmuştur. Personalar oluşturarak, farklı kullanıcılarınızın endişe ve arzularından yararlanan daha kişiselleştirilmiş çözümler oluşturabilirsiniz. Bir persona oluştururken asıl endişe, sunduğunuz ürün veya servisi kimin kullanacağı ve bunu nasıl yapacakları olmalıdır. Bu personanın ürün veya hizmetinizi nasıl algıladığını ve bununla nasıl etkileşime gireceğini anlamak önemlidir. Persona oluşturmak, tasarım kararlarına rehberlik etmenin yanı sıra pazarlama çabalarına odaklanmaya yardımcı olacaktır.
Personalar oluşturmak kritik bir tasarım aşamasıdır çünkü belirli, temsili bir kullanıcıya odaklanmanıza yardımcı olarak tasarım süreci boyunca kararlarınıza rehberlik edebilir. Personalarınız ne kadar ayrıntılı olursa, o kadar faydalı olurlar.
Personaların Özellikleri
Personalar oluşturmaktan bahsettiğimizde, persona ile ifade edilenin potansiyel bir müşterinin yazılı bir profili olmadığını anlamamız gerekir. Personalar hedef kitlenizin kurgusal bir temsilidir, bu nedenle farklı müşteri ihtiyaçlarına göre birden fazla persona oluşturmak daha yararlıdır. İyi bir kullanıcı personası, yalnızca demografik verilerin ötesine geçer.
Bir kullanıcı personasında olması gereken temel özellikler:
🧠Öncelikle persona kendi içinde tutarlı, uyumlu ve inandırıcı bir profil çizmelidir.
💡Ayrıca, hedef kullanıcılarınız hakkında alabileceğiniz kadar çok bilgi içermesi ve mümkün olduğunca kapsamlı olması gerekir.
🎯 Dijital ürününüzün hedef pazarını da mümkün olduğunca doğru yansıtmalıdır.
👥 İdeal olarak, dijital ürününüzün çeşitli kullanıcı gruplarına kendilerini ödünç veren benzersiz özelliklere sahip birden çok persona oluşturmak gerekir.
10 Adımda Kullanıcı Personaları Nasıl Oluşturulur?
Lene Nielsen kullanıcı personaları oluşturmak için 10 adımlı bir model önerir:
| Adımlar | Sorulacak Sorular | Kullanılacak Yöntemler | Üretilecek Dokümanlar |
|---|---|---|---|
| Kullanıcıları bulun. | Kullanıcılar kim? Kaç kullanıcımız var? Ürün ile ne yapıyorlar? | Nicel verileri toplayın. | Raporlayın. |
| Hipotezler oluşturun. | Kullanıcılar arasındaki farklar neler? | Materyalleri inceleyin. Kullanıcıları gruplandırın. Grupları adlandırın. | Hedef gruplara dair taslak bir açıklama. |
| Doğrulamalar. | Ne seviyorlar, ne sevmiyorlar, içsel ihtiyaçları ve değerleri neler? | Nitel veri toplayın. | Raporlayın. |
| Şablonları bulun. | İlk gruplama geçerli mi? Dikkate alınması gereken başka gruplar var mı? Grupların hepsi eşit derecede önemli mi? | Kategorizasyon. | Kategorilerin yazılı açıklamaları. |
| Personaları yapılandırın. | Demografi: isim, yaş, görünüş. Karakter: Dışa dönük, içe dönük. Arkaplan: Meslek. Duygular ve Tutumlar: Teknolojiye, şirkete, bilgiye karşı. | Kategorizasyon. | Kategorilerin yazılı açıklamaları. |
| Durumları tanımlayın. | Bu personanın ihtiyaçları nelerdir? Yaşadığı durumlar nedir? | Eldeki verilerin spesifik durumlar ve ihtiyaçlar için analizi. | İhtiyaç ve durum listesi. |
| Doğrulayın. | Böyle birini tanıyor musunuz? | Kişileri bilen kişiler, kişi açıklamasını okur ve yorum yapar. | – |
| Yaygınlaştırın. | Bu personaları işletmenin paydaşları ile nasıl paylaşabiliriz? | Posterler, toplantılar, e-mail kampanyaları, etkinlikler | – |
| Senaryolar oluşturun. | Spesifik bir durumda, spesifik bir amaçla, bu persona teknolojiyi hangi noktada kullanır? | Oluşturduğunuz personaların yaşaması muhtemelen senaryoları oluşturun ve hikayeleştirin. | Senaryolar, kullanım senaryoları, gereklilikler, özelleştirmeler. |
| Geliştirmeyi sürdürün. | Personalar hakkında yeni bilgi edindiniz mi? | Kullanılabilirlik testi, kullanıcı verileri, geribildirimler, etkileşim verileri. | Mevcut dokümanlar. |
Özetle,
Persona, müşterilerin veya kullanıcıların gerçek ihtiyaçlarını bilmek için bir temsil görevi gören sanal bir ifadedir. Personalar, müşterinin ürününüzün geliştirilmesinde oynayacağı belirli rolü belirlemede yardımcı olur.
Personalar, kişiye odaklanmanıza ve ürünü onların ihtiyaçlarına uygun hale getirmek için elimizden gelenin en iyisini yapmamıza yardımcı olur. Bu kulağa kolay gelse de, kapsamlı bir persona tasarlamak oldukça zordur. Personalar üzerine çalışırken ilk adım müşteriler hakkında bilgi toplamaktır. Hiçbir ayrıntı çok küçük veya önemsiz değildir.
Bir sonraki adım, tüm bu bilgileri daha sonra müşteriyle yaptığınız her şey için başvuru kılavuzu olarak kullanılacak kapsamlı bir belgeye koymaktır. Harika bir persona yaratmak için müşterilerinizin belirli bir ürün veya konsepte yönelik zihnini, davranışlarını ve tutumlarını anlamak gerekir. Bu ancak kapsamlı araştırmalar, gözlemler ve etkileşimler yoluyla toplanan verilerle yapılabilir.
